We gaan op bezoek bij een paar steden in de voormalige DDR, het huidige Bundesland Sachsen, Leipzig en Dresden. Steden met zowel een rijke als dramatische geschiedenis in zoverre dat ze allebei het twijfelachtig voorrecht hadden intensief kennis te maken met de tapijtbombardementen tijdens WOII.
We laten het vliegtuig voor wat het is en stappen in de comfortabele bus van
Patro Tours die tjokvol elektronische spitstechnologie zit waardoor de gsm, net als in het vliegtuig, moet afgezet worden. Alle 40 zitplaatsen zijn bezet door het merendeel van Patro getrouwen en repeaters maar ook een paar nieuwkomers zoals wij. We hebben een reisleidster, Trees, een vat vol informatie die onderhoudend vertelt en te gepaster tijd rondkomt met koffie en koek. En er is nog een leuk hebbeding aan boord, de Patrofoon, een draadloos zend- en ontvangsysteem waardoor Trees zich buiten de bus niet hees moet brullen en de gasten niet constant op een kluit moeten staan om iets van de uitleg op te vangen
We beginnen ons bezoek in Leipzig 715km verder. We arriveren er in de late namiddag, de voorspelde zonnige opklaringen zijn achterwege gebleven en het is grijs en druilerig bij het
Völkerschlachtdenkmal, een kolossaal oorlogsmonument opgericht ter herdenking aan de veldslag van 1813, tussen de legers van Rusland, Pruisen, Oostenrijk en Zweden en de legers van Napoleon, waar hij de nederlaag aan zijn broek kreeg die hem naar Elba deed verhuizen. Een beetje ironisch werd het een eeuw later, in 1913 vlak voor het uitbreken van WOI, ingehuldigd door keizer Wilhelm II
Het blijft grijs en kil ’s anderendaags als we Leipzig bezoeken. Leipzig was van oudsher een rijke koopmansstad op de kruising van belangrijke
handelsroutes in het Heilige Roomse Rijk, de Via Regia en de Via Imperii, en die rijke kooplui hadden ook heel wat centen veil voor cultuur en prachtige
bouwwerken.
De Amerikanen veroverden de stad in 1945 maar lieten ze over aan het Rode Leger en dus belandden de inwoners achter het IJzeren Gordijn in de DDR. De Leipziger Messe was een belangrijk uithangbord voor de Comecon, het Oost Europees Economisch blok, maar die oude gebouwen staan er de dag van vandaag verlaten en mistroostig bij, wachtend op afbraak of een nieuwe bestemming.
De stad probeert haar grauwe DDR verleden van zich af te schudden, en dat mag je letterlijk nemen, want er werd daar nogal wat bruinkool gestookt en die smurrie, die alles bedekte, wordt thans stelselmatig van de statige gebouwen
afgeschrobd. Er wordt gebouwd en
vernieuwd dat het een lieve lust is, met dank aan de vele eurocenten die van west naar oost vloeien.
De stad heeft ook een heldenstatus gekregen door de gebedsdiensten op maandagavond in de
Nikolaikirche die tot de Montagsdemonstrationen leiden en tot de uiteindelijke val van de muur in 1989. Die kerk ziet er van binnen uit als een concertzaal met z’n verschillende
balkons en die zaten altijd afgeladen vol.
De DDR en wat dat inhield voor het dagelijkse leven van de mensen in het ”rode arbeidersparadijs” en achter de muur, wordt aanschouwelijk voorgesteld in het
Zeitgeschichtliche Forum. En toch was er naderhand ook zoiets als ”Ostalgie” toen bleek dat je voor al die westerse luxe ook veel geld nodig had.
Je bent niet in Leipzig geweest als je niet in de
Auerbachs Keller was, onder de
Mädlerpassage een shopping arcade, en dus gaan wij er lunchen. Goethe was er kind aan huis en noemde het zijn favoriete stek. Hij vond er allicht ook de inspiratie in de persoon van de alchimist Dr. Johannes Faust voor zijn Faustlegende en het pact met de duivel. Faust en Mephisto zijn manifest aanwezig in de
dekoratie van de Auerbachs Keller.
Een andere beroemde inwoner van Leipzig was Bach, die er cantor was, in de Thomaskirche
begraven ligt, vereerd is met een
standbeeld vlak er voor en een
museum/archief kreeg waar de liefhebbers volop van zijn muziek kunnen genieten.
Er staat nog een ander bezoek op het programma, van een iets meer sinistere aard, het voormalig hoofdkwartier in Leipzig van de Stasi, het
Ministerium für Staatssicherheit, de
Runde Ecke. Een hallucinant staatsapparaat dat tentakels had in alle lagen van de
samenleving in de DDR. Men schat dat in 1989 de Stasi 91.000 voltijdse medewerkers had en 300.000 informanten. Dit betekent dat 1 op 50 mensen in de DDR met de Stasi meewerkte en af en toe leidt dat er nu nog toe dat populaire en bekende personen van hun sokkel vallen.
We verlaten Leipzig met hetzelfde grijze weer. In de gloednieuwe
Leipziger Messe, even buiten de stad, begint vandaag de internationale boekenbeurs, waarmee Leipzig toch weer aansluit met zijn handelsverleden.
En dan Dresden. Van de 15e eeuw zwaaide de familie Wettin er de plak, maar het was de keurvorst August II bijgenaamd der Starke, die er in de 18e eeuw een kunst en cultuurcentrum van maakte waardoor het de titel kreeg van Elbflorenz of Firenze aan de Elbe. Zijn verzamel- en bouwwoede is legendarisch, schilderijen, beeldhouwwerken, gouden en zilveren ornamenten en juwelen, prachtige paleizen je kan het zo gek niet bedenken of hij zorgde er voor dat het er kwam. Hij verwisselde een regiment soldaten compleet met paarden en wapens voor een serie porselein met Frederik Willem I van Pruisen.
En dat werd allemaal tussen 13 en 15 februari 1945 door 1300 RAF en USAAF toestellen en 3900 ton bristant- en brandbommen van de
kaart geveegd.
Dat Dresden er vandaag staat in al zijn pracht kan rustig een mirakel genoemd worden, het is letterlijk als een feniks uit zijn as herrezen. Dat alle kunstschatten er nog steeds kunnen bewonderd worden is dat niet minder. Alle kostbaarheden waren opgeslagen en weggeborgen in onderaardse gangen en mijnschachten. Het Rode Leger vond ze en nam alles mee. Alles. En in 1958 kwam het terug naar Dresden.
In het Grünes Gewölbe staat de grootste collectie kunstschatten van Europa, het duizelt je voor de ogen. Het zouden er ongeveer een 4000 stuks zijn en wat daar de huidige waarde van is kan wellicht niet becijferd worden. We bezoeken vandaag het Neues Grünes Gewölbe waar de bijzonderste stukken afzonderlijk en neutraal zijn opgesteld om ze op die manier beter tot hun recht te laten komen. August II wou niet onderdoen voor de pracht en praal van Versailles en Wenen en het zelfs overtreffen. Wat hij en zijn nakomelingen nalieten staat hier voor hedendaagse bezoekers te pronken.
Het goede weer is gearriveerd. De lucht is blauw en de zon geeft nog meer kleur aan de omgeving.
We hebben een geleid bezoek aan de
Semperoper gepland. Officieel heet hij Sächsische Staatsoper maar hij draagt ook de naam van de architekt Gottfried Semper. In 1869 brandde het gebouw uit en toen zorgde zijn zoon Manfred Semper voor de heropbouw. In 1945 ging het plat bij het bombardement en in 2002 zorgde de overstroming van de Elbe nog maar eens voor hopen miserie en zware kosten.
Maar vandaag is er niks aan de hand en wij worden er rondgeleid door een Vlaming die in Dresden woont.
Eigenlijk is alles nep. Zelfs wat er uitziet als
hout is geschilderd plaasterwerk. Net zoals de
”marmeren” zuilen, maar niettemin is het een
prachtig geheel met geweldige
fresco's en een enorme
kroonluchter van 1.9 ton.
We rijden naar Meissen, stoppen eventjes in
Moritzburg voor een kort bezoekje aan het gelijknamige jachtslot en buitenverblijf van August der Starke. Mooi gerestaureerd, heel kleurrijk en heel fotogeniek.
En dan Meissen, opgestart in 1710 was het de eerste
porseleinfabriek in Europa, die kon wedijveren met wat uit Japan en China kwam en vandaag is het ook de oudste nog bestaande. Het begon allemaal met een alchimist Johann Friedrich Böttger die beweerde goud te kunnen maken maar uiteindelijk een procedé ontdekte om het
witte porselein te produceren. Je moet goed in de
slappe was zitten om je een koffieservies van Meissen te kunnen permitteren, in dat opzicht is het zo goed als goud. We krijgen er de obligate rondleiding met
demonstraties hoe het allemaal wel in zijn werk gaat om de kunstwerken te boetseren en te
schilderen. Er worden inderdaad
prachtige spullen gemaakt, of het vandaag ook allemaal nog zo commercieel succesvol is zal de toekomst moeten uitwijzen.
Terug naar Dresden langs de boorden van de Elbe kunnen we wat genieten van het
landschappelijk schoon van de Freistaat Sachsen.
Het pronkstuk van Dresden is de
Frauenkirche die in 1734 ingezegend werd, in 1945 volledig verwoest en in 2005 helemaal in de volle glorie hersteld en officieel opnieuw in gebruik werd genomen. Een huzarenstukje dat naar schatting een slordige 130 miljoen Euro kostte. Een film geeft een goed idee wat hier allemaal aan voorafging. Het
oude kruis, helemaal verwrongen, staat in de kerk en het nieuwe dat op de koepel staat werd vervaardigd door de zoon van een piloot die aan het bombardement deelnam. Van boven op de toren heb je een geweldig
panorama over de stad.
Niet ver daarvandaan staan op een
muurdecoratie 35 voormalige heersers van het huis van Wettin afgebeeld in 25.000 tegels van Meissener porselein, een kunstwerk dat het bombardement van 1945 zonder noemenswaardige schade overleefde.
Het mooie weer blijft aanhouden en dat is meegenomen want we beginnen de dag met een wandeling langs de oevers van de Elbe de
Brühlsche Terrasse, voor we aan ons bezoek aan de Gemäldegalerie beginnen. Een geleid gezoek aan een enorme collectie ”Alte Meister” met werken van Rubens, Rembrandt, Vermeer, Rafaël en talloze andere.
En we hebben afspraak in het
Historisches Grünes Gewölbe. De tentoongestelde stukken zijn hier van die aard dat bezoekers slechts met mondjesmaat en op afspraak worden toegelaten. Zalen met gouden objekten, zilveren pronkstukken, kunstwerken uit ivoor, juwelen het is bijna duizelingwekkend wat hier alles wordt tentoongesteld.
We hebben een vroeg avondmaal want er staat nog een opera voorstelling op het programma in de Semperoper. Die Zauberflöte van Mozart wordt er opgevoerd gestoken in een kleedje dat niet zou misstaan bij
Studio 100. De muziek en de zang mogen dan wel onveranderd zijn en de kwaliteit van de uitvoerders hoogstaand, je kan je toch afvragen wat Mozart hier van zou gevonden hebben. Maar alleszins een waardig einde van een culturele reis aan twee steden die een bezoek overwaard zijn.
Morgen rijden we rustig, maar in een ruk met de nodige pauzes onderweg, terug naar België.
